Wie in een rolstoel zit, botst in Vlaanderen nog voortdurend op barrières, fysieke barrières. Wie op café of restaurant wil gaan, stoot vaak eerst op een hoge deurdrempel. En als je al met een rolstoel binnengeraakt, is er vaak geen toegankelijk toilet. Dat is te zien in een reportage van “Terzake”, waarin we op pad gaan met rolstoelgebruikers Daan en Isaura. Zij voelen zich vergeten omdat ze in Vlaanderen weinig beterschap zien op het vlak van toegankelijkheid. “Dat maakt dat je je uitgesloten voelt.”

Daan Vander Steene en Isaura Vande Reyde zijn twee actieve mensen die in Gent leven.  Tot voor een aantal jaren konden ze beiden gewoon lopen. Nu zitten ze in een rolstoel: de ene door een ongeval, de andere door ziekte. 

Daan is zakelijk directeur van stadstheater NTGent en heeft altijd een druk sociaal en cultureel leven gehad. Door de chronische zenuwziekte MS zit hij sinds 2 jaar in een rolstoel. 

Isaura zit in een rolstoel sinds ze 6 jaar geleden, op haar 22e, ten val kwam tijdens de Gentse Feesten en daarbij haar rug brak. Sindsdien is ze verlamd.

BEKIJK - “Terzake” ging met Daan en Isaura op pad door Gent en botste er op heel wat obstakels:

Als cultuurliefhebber werkt Isaura als vrijwilliger bij VIERNULVIER, het vroegere Vooruit. Maar ze merkt dat het als rolstoelgebruiker niet altijd even gemakkelijk is om deel te nemen aan het culturele leven, en het openbare leven tout court. 

Toen ze vroeger “aan de andere kant stond” en nog geen beperking had, heeft ze er zoals zovelen nooit bij stilgestaan hoe het is om in een rolstoel te zitten. “Ik sprong over voetpaden en kon overal binnen zonder problemen.” 

Nu ze zelf in een rolstoel zit, ervaart Isaura het aan den lijve hoe het is om tot een minderheidsgroep te behoren. “Ik daag iedereen uit om één dag in een rolstoel te zitten en gewoon dagelijkse dingen te doen: naar het werk gaan, een terrasje doen en dan ga je merken hoe moeilijk dat is voor ons.”

Zodoende trekken we met Isaura en Daan op pad door Gent. Al snel zien we dat voetpaden geen wielpaden zijn: ze zijn vaak in slechte staat, bezaaid met obstakels en te hoge stoepranden blijken onoverkomelijke barrières te zijn die rolstoelgebruikers dwingen om omwegen te maken. 

Hetzelfde ervaart Daan. Daar waar voor auto’s vaak glad asfalt is uitgerold, maken trottoirs van hobbelige straatstenen het dagelijkse leven van rolstoelgebruikers een hobbelig parcours. Kasseien geven de historische centra van Vlaamse steden een pittoreske uitstraling, maar voor wie ze in een rolstoel wil bezoeken, is het voortdurend schudden en beven.

Waar Daan vroeger altijd een rijkgevuld cultureel en sociaal leven had, wordt hij daar nu als rolstoelgebruiker sterk in tegengewerkt. Op café of restaurant kan hij nu bijna niet meer, schreef Daan vorig jaar in open brief op Facebook. 

Dat zien we ook tijdens onze wandeling door Gent: wanneer Daan op zoek gaat naar een etablissement met een toegankelijk toilet, blijkt dat helemaal niet vanzelfsprekend te zijn.

“Qua toegankelijkheid zijn er twee superbelangrijke dingen”, legt Daan uit. “Zijn er geen te hoge drempels om binnen te komen én is er een toilet waar ik naartoe kan gaan. Vaak denken mensen alleen aan die drempel, maar wordt dat toilet vergeten.”

De rolstoelrondleiding door Gent gebeurde op een zonnige dag. In het historische centrum zagen we veel voetgangers en fietsers, maar Daan was de enige in een rolstoel. Dat komt omdat de stad toegankelijk gemaakt is voor voetgangers en fietsers, ziet Daan. 

“En als je de stad toegankelijk maakt voor mensen met een rolstoel, zal je er ook mensen met een rolstoel zien”, luidt de simpele conclusie. Nu wordt rolstoelgebruikers de moed ontnomen omdat ze voortdurend zitten te sukkelen. Hetzelfde constateert ook Isaura. Het is niet voldoende om evenementen en gebouwen toegankelijk te maken; want wat baat het als de weg ernaartoe niet toegankelijk is?

De energie wordt je afgepakt omdat er niets verandert.

Het stemt Daan droevig dat hij in Vlaanderen niets ziet veranderen om de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers te verbeteren. “De energie wordt je afgepakt omdat er niets verandert en omdat er ook geen perspectief op verandering is. Dat maakt dat je je uitgesloten voelt. Dat is de realiteit.” 

Hoe zit het dan op dat vlak? Is toegankelijkheid dan niet verplicht? Sinds 2010 moeten publiek toegankelijke gebouwen (dit geldt dus niet voor bestaande gebouwen, zolang ze niet verbouwd worden) en de openbare ruimte voldoen aan een reeks technische voorwaarden. 

Die voorwaarden zijn opgelijst in de zogenoemde “stedenbouwkundige verordening” Daarin is vastgelegd dat de opdrachtgever ervoor moet zorgen dat iedereen het gebouw kan betreden, ook rolstoelgebruikers. Uit een onderzoek van het Vlaams toegankelijkheidsbureau Inter uit 2019 bleek echter dat uit een steekproef van 147 openbare gebouwen geen enkel voldeed aan die regels.

Isaura uit onze reportage is de zus van Open VLD-politicus Maurits Vande Reyde. Als Vlaams Parlementslid diende hij twee jaar geleden een voorstel in voor duidelijke regels rond toegankelijkheid van openbare gebouwen voor mensen met een beperking. Dat voorstel werd onlangs goedgekeurd.

De bevoegdheden voor toegankelijkheid zitten bij verschillende Vlaamse ministers: 

"Theoretisch weet men wel dat we daar dingen voor moeten doen, maar in de praktijk is het de voorbije decennia veel te weinig gebeurd", erkent Vlaams minister van Binnenlands Bestuur en Gelijke Kansen Bart Somers (Open VLD). "Er is nog veel werk."

Somers schuift drie concrete werkpunten naar voren: de oprichting van een adviesraad die alle ministers over de problematiek moet adviseren, verplichte aandacht voor rolstoeltoegankelijkheid in de architectuuropleidingen en toegankelijkheidsadvies verplicht maken voor alle openbare gebouwen.

Vlaams minister Bart Somers (Open VLD) in gesprek met Daan Vander Steene in "Terzake".

Schrijf je in op onze dagelijkse nieuwsbrieven

Volg ons op sociale media

Bent u getuige van een nieuwsfeit of hebt u zelf nieuws te melden?

Volg VRT NWS op uw smartphone of tablet via de VRT NWS-app.

Beschikbaar voor iOS en Android.